Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

ՀԱՊ-ի հավաքածուն, որը ներառում է հայկական, ռուսական, եվրոպական արվեստի տարբեր դպրոցներին պատկանող վարպետների ստեղծագործություններ, թույլ է տալիս լուսաբանել այնպիսի բազմադեմ երևույթի տարբեր կողմերը, ինչպիսին է «մոդեռն ոճը»: Ցուցահանդեսը բացահայտում է ազգային վարպետների ներդրման առանձնահատկությունները գեղագիտական այս ուղղության շրջանակում, որը հայտնի է իր գաղափարների և մտահղացումների բազմազանությամբ, որոշում է յուրաքանչյուրի արժանի տեղը դրանում: Մոդեռնին է պատկանում նաև եվրոպական և արևելյան ավանդույթների համադրման փորձը՝ հայկական գեղանկարչական դպրոցի կարևոր որակներից մեկը: Գեղարվեստական այս դրսևորման ցայտուն վկայությունն է հայտնի վարպետներ Գ. Յակուլովի, Վ. Սուրենյանցի, Հ. Կոջոյանի, Հ. Գյուրջյանի, Մ. Սարյանի արվեստը, – նրանց, ովքեր մեծապես հետաքրքրված էին ինչպես Եվրոպայի նորագույն ուղղություններով, այնպես էլ Արևելքի երկրների մշակույթով, միևնույն ժամանակ չկորցնելով սեփական մշակութային հիշողության հիմնական առանցքը:

Ցուցահանդեսը ներկայացնում է նաև ռուսական մոդեռնի տարաբնույթ կողմերը բնորոշող նկարիչների ստեղծագործություններ՝ Մ. Վրուբելի, Ա. Գոլովինի, Վ. Բորիսով-Մուսատովի, Մ. Նեստերովի, Կ. Սոմովի, Լ. Բաքստի, Մ. Դոբուժինսկու, Ա. Բենուայի, Վ. Սերովի և այլոց: Այստեղ գերակշռում են «Միռ իսկուստվա» միավորման առաջատար վարպետները: Նրանց արվեստում մոդեռն ոճը առավել ցայտուն դրսևորվել է բեմանկարչության բնագավառում, որը բացահայտում է ուղղության հատուկ որակները՝ արտահայտչալեզվի փոխաբերական բնույթը, ձգտումը դեպի սիմվոլիկա, դիտարժանություն, դեկորատիվություն, ձևերի ու գույների հարստություն: Ցուցահանդեսն ընդգրկում է հայտնի նկարիչների գլուխգործոցներ՝ Վ. Սերովի վրձնած Մ. Ակիմովայի դիմանկարը, Մ. Վրուբելի աշխատանքները, Վ. Կանդինսկու «Արևելյան սյուիտը» և փորագրանկարները. այս ամենը բազմապիսի միտումների համադրության օրինակ է՝ մոդեռնի սիմվոլիկայից դեպի արտահայտչականություն, անառարկայություն, որոնք ուղեկցում են նոր արվեստի ծնունդը:

Ցուցադրությունը ներկայացնում է Լ.Անկետենի և Թ. Ստեյնլենի ստեղծագործությունները. այս նկարիչների անվան, իրենց երկերի հետ են կապված ոճի ակունքները: Մոդեռնը ուղղակիորեն առնչվում է գրաֆիկայի, այդ թվում նաև գրքային գրաֆիկայի աննախադեպ վերելքի հետ, այն իրական հեղաշրջում է կատարել կիրառական արվեստի բնագավառում՝ հաղորդելով գեղարվեստական բացառիկ նշանակություն: Այստեղ ցուցադրվում են տարբեր դպրոցների գրքային նկարազարդումների փայլուն նմուշներ, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի եվրոպական խոշոր վարպետների գործեր, ինչպիսիք էին Ռ. Լալիկը և Է. Գալլեն: Պատկերային և ոչ պատկերայյին սկզբունքների համաձուլումը ոճի բնորոշ կողմերից է: Արվեստագետները համադրում էին տարբեր նյութեր, ստեղծում տարբեր ձևեր, նպաստում գեղարվեստական արդյունաբերության ճյուղերի զարգացմանը, ինչպիսին է, օրինակ, գունավոր ապակին Ֆրանսիայում և այլն: Է. Գալլեին նվիրված մահախոսականում ասվում էր, որ «խեցեգործությունը, կահույքն ու ապակին արտացոլում էին նրան շրջապատող աշխարհի բնության կախարդական պատկերը»:

Ցուցահանդեսում տեղ են գտել նաև աշխատանքներ Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանից:

Ցուցահանդեսի համադրող՝ Իրինա Բաղդամյան